Travma

Önemli psikolojik bozuklukların temelinde travmalar yatmaktadır. Travma, genel bir ifade olarak ağır stres yüklü olayları ifade etmektedir. Çocuklar ve yetişkinler için çok farklı olaylar travmatik nitelik taşıyabilmektedir. Yetişkin hayatlarında sıradan görülen bir olay, çocuklar için ağır bir travmaya neden olabilmektedir. Benzer şekilde yetişkinlerin travmaları da çocuklar için anlamsız olabilir. Hatta yetişkinlerin kendi arasında bile travmaların niteliği açısından önemli farklar bulunabilir. Bu sebeplerle bir olayın ne düzeyde bir travmaya neden olduğu psikolog görüşmelerinde anlaşılabilir.

Bu sebeplerle hiçbir bireyin travması küçümsenmemelidir. Yapısı itibariyle travma, kişinin benlik algısına yönelik olarak yapılan tehditleri içermektedir. Bu sebeple bireysel farklılıklara müsaittir. Öte yandan, toplumdaki bireylerin anlamlı bir çoğu için ortak travmalar bulunabilir. Tecavüz, kaçırılma, ölüm tehdidi gibi olaylar, insanların çoğu tarafından bir travma olarak yaşanır.

Psikolojik Travma Nedir?

Derli toplu bir tanımlama yapılarak travmaların ne olduğu daha kolay anlaşılabilir. Psikolojik travma; bireyin yaşadığı ve benlik algısına zarar verebilecek nitelikte veya kendisi ile sevdiklerinin ölümünü çağrıştıran olayların tümü, şeklinde tanımlanabilir. Tanımın ne kadar geniş olduğu göz önüne alındığında, travmatik olay örneklerinin de çeşitli olduğu ön görülebilir.

İnsanın kendine olan saygısını zedeleyecek türdeki olaylar, birer travmatik etki sebebi olabilir. Bununla birlikte değer verdiği insanların kaybı veya kaybetme ihtimali de başlı başına bir travmanın ortaya çıkışını hızlandırmaktadır. Daha basit ifade etmek gerekirse, stres yükü bakımından insana ağır gelen her olay bir psikolojik travma olarak nitelendirilebilir.

Psikolojik Travmalar Belirtileri

Her insan yaşadığı travmanın boyutu, şekli ve türüne göre farklı belirtilerle bunu gösterebilir. Aynı zamanda bireyin yaşı, kişilik yapısı ve sosyal çevresiyle olan etkileşimi de görülecek belirtileri değiştirebilir. Genel itibariyle çocuklar ve yetişkinler için ayrı belirti grupları sıralanabilir. Çocuklar için psikolojik travmalar sonucu:

• Ağlama nöbetleri
• Sinir krizleri
• Kabus görme, geceleri anlamsız ağlamalar
• İçe kapanıklık, iletişime kopukluk
• Okula ilgisizlik, sosyal gerileme
• Dil ve konuşmada geriye dönüşler
• Alt ıslatma, emzik gibi davranışların geri dönmesi

gibi olumsuz belirtiler ortaya çıkar. Yetişkinlerde travma belirtileri ise:

• Ağlama krizleri
• Sık kabus görme
• İştah bozuklukları
• Sosyal ilişkilerin zayıflaması
• İntihar düşünceleri veya girişimleri
• Madde kullanımı
• Eve kapanma, sosyal hayata ilgisizlik
• Özgüvenin sıfıra inmesi
• Öfke patlamaları

şeklinde görülebilmektedir. Yukarıda da bahsedildiği üzere her bireyin travmatik olaylara farklı tepkiler verebildiği unutulmamalıdır. Bu sebeplerle burada sayılan farklı belirtiler görülmesi her zaman ihtimal dahilindedir.

Travmatik Olay Örnekleri

İnsanın kişilik yapısı, özgüven seviyesi ve çevresel faktörlere bağlı olarak yaşanan olayın bir travma olarak algılanması mümkündür. Bu yüzden de bir kişi için travmatik olan bir olay, bir  başkası için yalnızca stresli bir olay olarak görülebilir. Bu, oldukça normal bir durumdur. Ancak insan ırkının ortak bilinçaltı nedeniyle herkes için travmatik etkiye sahip olabilecek bir takım olaylar bulunmaktadır. Bir travmatik olay örnekleri vermek gerekirse:

• Şiddete uğramak veya yakinen tanık olmak
• Tecavüze uğramak, buna tanık olmak veya bu tehdidi almak
• Kendisinin veya sevdiği bir kişinin ölüm tehlikesi geçirmesi, ölmesi veya ölüm tehdidi alması
• Kaçırılmak veya bunun tehdidin almak
• Sevilen bir kişinin vefatı
• Boşanma, ayrılık
• İflas, işsizlik

Psikolojik Travmalar Nasıl Atlatılır?

İnsan için ağır stres yüklü olan travmalar, çoğu kez tek başına atlatılamaz. İnsanın sahip olduğu savunma mekanizmalarının etkisiyle, bu olayların bilinçaltına itilmesi mümkündür. Ancak bu, olayın atlatıldığı anlamına gelmemektedir. İnsan zihninde yer edinen psikolojik travmalar, zaman içerisinde çeşitli şekillerde açığa çıkmaktadır. Bunun en önemli sonucu ise çeşitli psikolojik hastalıklara dönüşmesidir.

Yaşanan travmatik olayların atlatılması için profesyonel desteğe ihtiyaç vardır. İnsanın bu durumla baş edemediğini kabullenmesi gerekir. Bu sayede psikolojik destek almak için gerekli motivasyon sağlanabilir. Psikoterapi programları sayesinde travmaların yaşama etkisi en aza indirilebilir.

Ağır Psikolojik Travmalar

Psikolojik olarak hafif travma kavramı çok anlamlı değildir. Salt olarak travma kavramı zaten ağır psikolojik yüklü olayları ifade etmektedir. Bu sebeple insanda travmatik etkiye neden olan her olay bir ağır travma olarak nitelendirilmektedir. Yalnızca insan hayatına yaptığı etkiler açısından düzey farklılıkları ortaya çıkabilir. Bu noktada da bireysel farklılık ön planda olmaktadır.

S.S.S.

Psikolojik travmalar hakkında merak edilen ve sık sorulan sorulara bakalım.