Teknoloji Bağımlılığı Belirtileri ve Tedavisi

Teknoloji Bağımlılığı belirtileri ve tedavisi nasıl yapılır detaylı bilgi. Teknoloji bağımlılığı zararları ve çözüm önerileri detayları.

21. yüzyılın gelişiyle birlikte dünyamızda geniş bir yer kaplamaya başlayan teknoloji, bazı kişiler için bir bağımlılığa dönüşmüştür. Bunun sonucunda ise psikoloji literatüründe teknoloji bağımlılığı kavramı ortaya çıkmıştır. Özellikle genç nüfus üzerinde oldukça yaygın olması üzücü bir durumu temsil eder. En sık karşılaşılan teknolojik bağımlılık türleri şu şekilde sıralanabilir:

• Oyun
• Alışveriş
• Sosyal Medya
• Bahis oyunları (açık artırma, yasal veya yasadışı şans oyunları olabilir)
• Influence (video içeriği üretimi veya bu kişilerin takibi)

Gelişim sürecine bakıldığında teknoloji bağımlılığı, bilgisayar oyunları ile başlamıştır. 2000’li yılların başında bilgisayarların evlerde ve internet kafelerde yaygınlaşmasıyla birlikte ortaya çıkmıştır. Sonraki yıllarda cep telefonlarının yaygınlaşması, SMS kültürünün gelişmesi teknoloji bağımlılığının gelişimini hızlandıran bir diğer etken olmuştur.

Son olarak ise sosyal medya ve akıllı telefonların hayatımıza girişiyle birlikte artık her yaştan insanı etkileyen kültürel bir meseleye dönüşmüştür. Bu aşamada artık gençler özelinden çıkan teknoloji bağımlılığı, çevrimiçi oyunlar vb. araçlarla çok sayıda evliliğin bitişine de yol açmıştır.

Tüm bu sebeplerle psikoloji bilimi de bu alana yönelmiş ve sosyal medya bağımlılığı üzerine çok sayıda çalışma yapılmıştır. Problemin tespiti ve çözümüne yönelik olarak psikologlar tarafından profesyonel çözümler getirilmeye çalışılmıştır. Elbette burada en önemli faktör ise kişinin böyle bir sorunu kabul etmesidir. Bunu bir hastalık olarak tanımlamak doğru olmasa da bir analoji olarak; hasta olduğunu kabul etmeyen birini tedavi edemezsiniz.

Dolayısıyla oyun ve internet bağımlılığı ile mücadele edilebilmesi için kişinin, böyle bir sorunun varlığını kabul etmesi ve bunun iyileşmesi için çaba veya arayış içine olması esastır. Ancak bu sayede psikolojik yardım alınarak bu problemin üstesinden gelinebilir.

Teknoloji bağımlılığı genellikle şu cihazlarla birlikte görülür:

• Cep telefonları, akıllı telefonlar (sosyal medya, oyun veya çevrimiçi uygulamalar olabilir)
• Bilgisayarlar
• Tabletler
• Oyun konsolları

Teknoloji Bağımlılığı Nedir?

İnsanların hem kendisi hem de yakınları tarafından teknoloji bağımlılığın tanınabilmesi için bir tanıma ihtiyaç vardır. Bu sebeple teknoloji bağımlılığı nedir, toplumun her kesimince bilinmesi gerekir. Teknoloji bağımlılığın tanımı; farklı teknolojik aygıtlar ile günlük hayatı sekteye uğratacak düzeyde vakit geçirerek gerçek  dünyadan uzaklaşmak, şeklinde yapılabilir.

Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi bunun bir bağımlılık olarak tanımlanabilmesi için 2 önemli kriter vardır. Bunlar:

• Teknolojik cihazlarla geçirilen vaktin günlük hayata olumsuz etkisi
• Gerçek dünyadan uzaklaşmaya sebep olması

şeklinde sıralanabilir. Elbette psikologlar tarafından telefon bağımlılığı tanımlanabilmesi için bir dizi daha kıstas vardır. Yapılan görüşmeler ve değerlendirme sonrasında tanılama yapılarak rehabilitasyon sürecine geçilir.

Teknoloji Bağımlılığı Belirtileri

Tanımının bilinmesinin ötesine teknoloji bağımlılığın tanınması için bir takım belirtilerin de gözlenmesi gerekir. Büyük çoğunlukla kişinin kendisi değil ancak çevresindeki insanlar tarafından bu belirti grupları fark edilebilir. Bu sebeple de teknoloji bağımlılığı belirtileri herkes tarafından bilinmesi gereken önemli başlıkları içerir.

• Günün büyük bölümünü teknolojik aletlerle geçirme
• İş, okul gibi hayat aktivitelerinden teknoloji uğruna vazgeçebilme eğilimi
• Gerçeklikten kopma, algıların kapanması (ismine tepki vermeme, soruları algılayama vb.)
• Teknolojiye uzak olduğunda agresiflik
• Dikkat toplama güçlükleri
• Uyku problemleri (özellikle geceleri teknolojik aletlerle vakit geçirme)
• Kişisel temizliğe dikkat etmeme (Banyo, tırnak kesimi, traş vb.)
• Teknoloji içermeyen aktivitelere katılmama
• İçe kapanıklık
• Sosyal ilişkilerde anlamlı zayıflama
• Dil becerilerinin gelişmemesi veya gerilemesi (özellikle çocuk ve ergenlerde)
• Gerçek hayatta özgüven kaybı ve/veya sanal dünyada özgüven artışı

Çevrenizdeki kişilerde bu tarz belirtileri görüyorsanız teknoloji bağımlılığından şüphelenmeniz gerekir. Elbette bu belirtilerin tümü birden görülmek zorunda değildir. Psikologlar yaptıkları görüşmelerde teknoloji bağımlılığı belirtileri grupları oluşturur. Belirli gruplara sahip olan kişiler için bağımlılıktan şüphelenilir.

Teknoloji Bağımlılığı Zararları

Aslında belirti grupları incelendiğinde teknoloji bağımlılığı zararları az çok ortaya çıkmaktadır. Yine de birkaç madde halinde sıralamak, olumsuz tabloyu netleştirebilir. Bu doğrultuda teknolojiye duyulan bağımlılığın sebep olduğu olumsuz durumlar:

• Gerçekten hayattan kopuş
• Okul ve iş gibi önemli olaylarda sorunlarla karşılaşma (işten atılma, sınıfta kalma vb.)
• İnsani duyguların zarar görmesi
• Sosyal becerilerin kaybolması
• Hijyen ve sağlık olarak gerileme
• Uykuyla ilgili psikolojik hastalıklar

Tüm bu olumsuz etkilerden korunabilmek için çevremizdeki insanları teknoloji bağımlılığı karşısında korumalıyız. Bu elbette çoğu zaman oldukça zorlu bir süreçtir. Yukarıda bahsedildiği üzere bu kişiler bu şekilde yaşayarak mutlu olduğunu iddia eder. Bu sebeple de rehabilitasyon yoluna gitmeyi tercih etmezler veya ikna olmazlar.

Bu bilgiler göz önüne alındığında teknoloji bağımlılığı zararları yadsınamayacak bir durumu teşkil eder. Bundan dolayı da bu problemle karşı karşıya insanları tanıyorsak mutlaka profesyonel yardım almaya ikna etmenin yollarını aramamız gerekir.

Teknoloji Bağımlılığı Tedavisi

Tahmin ve takdir edilebileceği üzere tam olarak bir teknoloji bağımlılığı tedavisi bulunmadığı söylenebilir. Zaten kavram olarak da literatürde oldukça yenidir. Problemi yaşayan kişilerin tedavi isteğinin azlığı da eldeki bilgileri kısıtlayan bir durumdur. Yine de psikologlar tarafından uygulanarak başarılı sonuçlar elde edilmesi mümkündür.

Bu kapsamda öncelikle teknoloji bağımlısına ulaşılması gerekir. Bağımlı, bir şekilde rehabilitasyona ikna olduktan sonra ilk görüşmede böyle bir problemin varlığı ve hayatına yaptığı olumsuz etkilere dikkat çekilir. Bundan sonraki süreç ise psikolog tarafından yönetilerek şekillendirilir. Sık verilen telkinler arasında:

• Gerçek hayatın olumu yönleri
• Sanal dünyanın olumsuz yönleri
• Bağımlılığın hayatına yaptığı olumsuz etkilerin telafisi
• Bağımlılıktan kurtulan insanların yaptığı olumlu geri dönüşler

gibi teknikler kullanılır. Tabii ki kişinin yaşadığı sorunun boyutu ve yoğunluğuna göre bu yönergelerin şekillendirilmesi söz konusudur. Bunun için en doğru yaklaşımı yine psikolog belirleyecektir. Dolayısıyla teknoloji bağımlılığı tedavisi için vakit kaybetmeden psikolojik yardım için başvurulması gerekir.

Oyun Oynama Bozukluğu

Teknolojinin bağımlılığın bir alt kolu olarak oyun oynama bozukluğu dikkat çeken konular arasındadır. Özellikle henüz okul çağındaki çocuk ve gençlerde görülmektedir. İsminden de anlaşılacağı üzere teknolojinin yalnızca oyun üzerine odaklanmış bir versiyonu olarak tanımlanabilir. Bunun için çeşitli aygıtların ön plana çıkması mümkün olabilir.

• Akıllı telefonlar
• Tabletler
• Bilgisayarlar (özellikle oyun bilgisayarları)
• Oyun konsolları

Oyun oynama bozukluğu için en çok kullanılan araçlardır. Burada ise en büyük görev ebeveynler ile eğitimcilere düşmektedir. Çocuk veya gençteki problemin fark edilmesi kilit bir noktadır. Daha sonrasında ise okul rehberlik servisleri ile koordine içinde rehabilitasyon yoluna gidilir.

Erken yaşlarda fark edildiğinde oyun oynama bozukluğu, tedavisi görece daha kolaydır. Çocuğun komut alma isteğinin olduğu yaşlarda ebeveynler veya psikologlar tarafından doğru yönlendirilmesi sağlanabilir. Özellikle ergenlik çağında ise oldukça zor olduğunu belirtmekte yarar vardır.

Tüm bu sebeplerden dolayı teknoloji bağımlılığı veya oyun oynama bozukluğunun erken fark edilmesi hayati öneme sahiptir. Henüz bağımlılık haline dönüşmeden önce müdahale edilmesi, pek çok olumsuz etkinin erkenden önlenmesini sağlayabilir.

Sık Sorulan Sorular

Teknoloji bağımlılığı ile ilgili sık sorulan soruları inceleyelim.