Madde Bağımlılığı Belirtileri ve Tedavisi

Madde bağımlılığı belirtileri ve Tedavi olmak istemeyen madde bağımlıları hakkında detaylı bilgi. Madde bağımlılığı için alınacak önlemler işte detayları.

Her yaşta görülebilmekle birlikte özelliklerde genç yaşlarda görülen önemli sorunlardan biri olarak madde bağımlılığı dikkat çeker. Sosyal çevre değişimi, ilgi odağı kayması, ebeveyn tutumları gibi çok farklı sebeplere bağlı olarak ortaya çıktığı söylenebilir. Psikolog görüşmelerinde madde kullanan gençleri ayırt etmesi genellikle kolaydır. Tavırlarda gelişen sert değişimler, eve karşı ilgisizlik gibi bir takım semptom bağımlılığın önemli işaretleri arasında yer alır.

Farklı türde maddelere karşı bağımlılık gelişebilmektedir. Bunlar arasında esrar, eroin, kokain, bonzai, hap vb. maddeler bulunabilir. Gençlerin sosyal çevresi ve ekonomik durumuna göre kullanılan madde türü de değişkenlik gösterir. Ayrıca alkol bağımlılığı da yine hiç azımsanmayacak bir düzeyde toplumda her yaştan bireyi etkileyen önemli bir sorunu teşkil eder. Her ne kadar alkol de bir bağımlılık oluşturucu madde sayılsa da ayrı bir kategoride incelenir.

Her ne kadar sigara kullanımı da bir madde bağımlılığı türü olsa da masumiyeti açısından daha az gündem olmaktadır. Yasal olarak satılması, sosyal ve bireysel hayata etkisinin uyuşturucu maddelere göre az olması nedeniyle böyle bir algıya sahiptir.

Madde Bağımlılığı Nedir?

Sinir sistemine etki eden bir takım uyarıcı maddelere karşı geliştirilen tolerans sonucu oluşan duruma madde bağımlılığı adı verilir. Burada en önemli kavram ise toleranstır. Bağımlılığın oluşmasında ve ilerlemesinde kilit bir rol oynar. Tolerans, bir maddenin aynı dozundan giderek daha az etki alınması anlamına gelmektedir. Daha basit tabirle bir “alışma” süreci olarak tanımlanabilir.

Genellikle benzer öyküler sonucunda maddelere karşı bağımlılık geliştiği görülür. Psikologlar tarafından görüşmeler ve ailelerden gelen bildirimler ışığında gençlerin madde kullanımına benzer sebeplerle yöneldiği anlaşılır. Buradan hareketle edinilen bilgiler ışığında madde bağımlılığı nedenleri:

• Mükemmeliyetçi ebeveyn tutumu
• Ebeveyn ilgisizliği
• Özgüven eksikliği
• Sosyal dışlanmışlık
• Maddeye ulaşılabilirlik
• Maddenin sağladığı hazzın aile ve sosyal ilişkilerden sağlanamaması
• Ebeveynlerde madde kullanımı

Madde Bağımlılığı Belirtileri

Özellikle genç bireylerin yetişkin hayatlarını olumsuz etkilememesi adına bağımlılık probleminin ebeveynler tarafından fark edilmesi gerekir. Elbette bu görevi yalnızca ebeveynlere yüklemek de doğru olmayabilir. Varsa arkadaş çevresi, öğretmenler ve diğer kişiler de bir gencin madde kullanımına yöneldiğini fark ederek gerekli adımları atmalıdır. Bu bağlamda izlenmesi gereken madde bağımlılığı belirtileri şöyle sıralanır:

• Çabuk sinirlenme
• Karakter değişiklikleri
• El ve ayaklarda titreme
• Göz altlarında morluklar
• Ev, iş  ve okul hayatlarına ilgisizlik
• Otoritelere itaatsizlik
• Normalin üzerinde para harcama
• Dışarıda daha fazla vakit geçirme
• Arkadaş çevresinin değişmesi
• Uyku ve iştah bozulmaları
• Kişisel hijyene verilen önemin artması veya azalması

Öncelikle bu belirtilerin yalnızca gençlerde değil pek çoğunun daha ileriki yaşlarda görüldüğünü de belirtmek gerekir. Bununla birlikte sözü edilen bir takım belirtiler, ergenlik ve yetişkinliğe geçiş dönemlerinin karakteristik özelliklerini de yansıtır. Bu sebeple bu belirtilerin madde kullanımından kaynaklanıp kaynaklanmadığı her zaman anlaşılamayabilir.

Bu noktada devreye giren öğretmenler ve psikologlar ise belirtilerin madde bağımlılığı kaynaklı olup olmadığını tespit edebilirler. Bundan dolayı da ailelerin veya yakınların yukarıda sayılan belirtileri görmesi halinde profesyonel yardıma başvurmaları oldukça yararlı olabilir.

Madde Bağımlılığı Zararları

Sosyal, ekonomik ve ruhsal anlamda madde kullanımı çok sayıda zarar yol açar. Buna gelmeden önce, madde kullanan kişilerin birer mağdur oldukları da unutulmamalıdır. Çeşitli sebeplerle sosyal, duygusal veya ruhsal problemler yaşayan kişilerin madde kullanımına yöneldiği düşünülmelidir. Bundan sonraki süreçte ortaya çıkan madde bağımlılığı zararları ise şöyle sıralanabilir:

• İflas, borçlanma vb. önemli boyutta ekonomik sorunlar
• Aile ve sosyal ilişkilerin önemli ölçüde kötüleşmesi, kronik yalnızlık
• Duygusal ve ruhsal olarak sürekli çöküntü halinde olmak
• Sürekli yorgun hissetmek, enerji kayıpları yaşamak
• Dikkat ve motivasyonun bitme noktasına gelmesi
• Okuldan atılma, işten atılma gibi sosyal sorunlar
• Hırsızlık, gasp gibi suçlara yönelme
• Kontrolsüz, uygunsuz ve rastgele cinsel ilişkiler yaşama
• Kalp, damar ve sinir hastalıkları
• Başka türlü psikolojik hastalıklar
• Kendisinin veya yakınlarının ölüm tehditlerini alma
• İntihar

Görüldüğü gibi madde bağımlılığı, bir bağımlılığın çok ötesinde bir sorundur. Pek çok psikolojik bozukluğa göre çok daha olumsuz etkileri vardır. Hayatı her anlamda dip noktasına çeken bir problem olarak tanımlanabilir.

Madde Bağımlılığı Tedavisi

İnsanların çoğu kez madde bağımlılığı tedavisi için bireysel çabaları yetersiz kalır. Özellikle yeni başlayanlar için kurtulmak görece daha kolay olabilir. Öte yandan bağımlı olarak tanımlanan kişilerin profesyonel yardım alması kaçınılmazdır. Bu noktada aile ve sosyal çevrenin desteği hayati öneme sahiptir. Madde kullanımı ile tek başına mücadele etmek oldukça zordur.

Hem psikologlar hem de psikiyatrlar madde bağımlılığı tedavisi üzerinde çeşitli çalışmalar gerçekleştirir. İlaç tedavileri, terapi teknikleri bu noktada önemli roller üstlenir. Bununla birlikte bağımlı kişinin sürece katılması da büyük öneme sahiptir. Kişi, başkasının zoruyla tedaviye katılıyorsa büyük ihtimalle yeterli çabayı göstermeyecektir. Bu durumda ise uygulanan tedavinin başarısız sonuçlanma ihtimali ortaya çıkacaktır.

Yine de bir şekilde programlara katılan kişilerin profesyonel görüşmeler esnasında ikna edilmesi de söz konusu olabilir. Bundan dolayı bağımlıların tedaviye ikna edilememesi halinde en azından tedaviye “öylesine” başlaması konusunda yönlendirilmesi büyük önem arz eder. Bu şekilde uzman kişilerle görüşmeye başlayan çok sayıda kişi tedaviye doğru sağlam adımlar atmaya başlamıştır.

Madde Bağımlılığı Evde Tedavisi

Bireysel olarak madde bağımlılığının karşısında başarılı sonuçlar alınan vaka sayısını azımsamak, yanlış bir algı olacaktır. Özellikle tam anlamıyla birer bağımlı olmamış kişiler için madde bağımlılığı evde tedavisi mümkün bir problemdir. Burada en ön plana çıkan kişilik özelliği ise tahmin edileceği gibi irade olacaktır.

İnsanların içsel bir şekilde madde bağımlılığından kurtulmayı istemesi halinde yalnızca çevre desteğiyle bu süreci atlatması mümkündür. Öte yandan, bağımlılık probleminin psikolojik olarak fizyolojik bir kökeni olduğu da unutulmamalıdır. Bu sebeple nörolojik bir bağımlılığa dönüşen madde bağımlılığı türlerinin bireysel tedavisi oldukça güçtür. Kişi her ne kadar bırakmayı istese ve bunu kafasına koymuş olsa da vücudun ve sinir sisteminin duyduğu madde ihtiyacına karşı gelmek hiç kolay bir süreç değildir.

SSS

Madde bağımlılığıyla ilişkili sık sorulan sorulara göz atalım.