İnsanlarla İletişim Kuramama Hastalığı

Toplum genelinde insanlarla iletişim kuramama hastalığı olarak bilinen durum psikolog dünyasında sosyal fobiye karşılık gelir. İsminde bahsedildiği gibi bu fobiye sahip insanlar için yeni insanlar kaygı verici bir durumu temsil eder. Sosyal fobisi olan bireylerde bu durum kimi zaman çekingen kişilik bozukluğu ile iç içe geçmiş halde görülebilir.

Sosyal fobiye sahip kişilerde insan ilişkileri genellikle kaygı verici düzeydedir. Bir ortamdaki insan sayısı arttıkça fobisi olan bireyin kaygısı da aynı oranda artacaktır. Sosyal fobinin ortaya çıkışında çoğunlukla çocukluk yaşantıları göze çarpar. Sosyal anksiyete ortaya çıkış nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Mükemmeliyetçi çocuk yetiştirme tarzı
• Koruyucu ebeveynlik
• İlgisiz anne-baba
• Çekingen kişilik yapısı
• Ailede sosyal fobi öyküsü
• Başarısız olma korkusu

bknz. Yaygın Anksiyete Bozukluğu Belirtileri

Sosyal Anksiyete Nedir?

Sosyal bir varlık olarak insan yaşantısını etkileyen önemli bir sorundan söz edilmektedir. Sosyal anksiyete, kaygı bozuklukları kategorisinde yer alır. Tanımı ise; bireyin gruplardan ve kalabalıklardan kaçma çabası içinde olması hali, şeklinde verilebilir. Sosyal fobik insanlar, aynı zamanda yeni insanlarla tanışmaktan da imtina ederler. Onlar için çevredeki insan sayısının artması, başlı başına bir kaygı nedenidir.

Bunlara ek olarak sosyal fobi tanılı bireyler için kalabalıklar daha korkutucu haldedir. Topluluk önünde konuşma veya yemek yeme gibi davranışlardan açık bir şekilde kaçınırlar. Ayrıca özel bir aktivite gerektirmeyen ortamlarda da kalabalık olması sosyal anksiyeteli bireyleri rahatsız eder.

Sosyal fobinin belirleyici özelliklerinden birisi de bireyin yaşadığı kaygıların anlamsız olduğunun farkında olmasıdır. Bu yönüyle nevrotik bir psikolojik rahatsızlık olduğu ifade edilebilir. Kişi, her ne kadar korkularının yersiz olduğunun bilincinde olsa da buna mani olamaz. Bu nedenle de çözümü için profesyonel destek gerekir. Bu anlamda psikiyatrik ilaç tedavileri ile terapi tekniklerinin birlikte kullanılması yarar sağlamaktadır.

bknz. Anksiyete Bozukluğu Türleri ve Tedavisi

Sosyal Anksiyete Belirtileri

Psikolog ve psikiyatri doktorları tarafından sosyal anksiyete belirtileri incelenir. Kişinin şikayetleri ve öyküsü dinlenirken bu belirtiler oldukça önemlidir. Topluluk önünde konuşmak bazı eylemler, sosyal fobisi olmayan bireyler için de geçerli olabilir. Bu nedenle belirtilerden en az birkaçının görülmesi aranır. Bununla birlikte sıralanan belirtilerin bireyin günlük yaşantısını anlamlı ölçüde etkilemesi gerekir.

Bu bilgiler ışığında dikkate alınacak sosyal fobi belirtileri:

• Kalabalıklar içinde ve topluluk önündeyken görülen fiziksel belirtiler
• Kalp çarpıntısı
• Terleme
• El titremesi
• Nefes darlığı
• Karın ağrısı
• Mide bulantısı
• Değersizlik hissi
• Özgüven eksikliği
• Başarısız olma korkusu
• Çekingen kişilik yapısı
• Kalabalıklardan kaçınma
• Yeni insanlarla tanışmaya çekinme
• Tanımadığı insanlarla konuşurken kaygılanma
• Borç verme-alma durumlarından çekinme

olarak sıralanır. Görüleceği üzere belirtilerin önemli bir bölümü çoğu insanda belli dönemlerde görülebilecek türdendir. Bu yüzden de tanı koyacak kişi tarafından belirtilerin profesyonellik içinde analiz edilmesi gerekir. Bu belirtileri gösteren kişilerin kendisinde sosyal anksiyete olduğu söylenemez. Bununla birlikte söz konusu belirtilere sahip kişilerin bir uzmana danışmasında yarar olabilecektir.

Sosyal Anksiyete Nasıl Geçer?

Sosyal anksiyetenin yaşama etkileri, bireysel çabalarla önemli ölçüde azaltılabilir. Bunun için öncelikle kararlı olunmalıdır. Atılacak olan geri adımlar, geçmişteki çabaları da boşa çıkarabilecektir. Sosyal anksiyete tedavisinde en etkin olarak kullanılan metot sistematik duyarsızlaştırmadır. Bu yöntemde bireyin, insanlarla veya kalabalıklarla aşamalar halinde teması sağlanır. Elbette uzun bir sürece yayılan bu aşamalar sonunda, önemli gelişmeler kaydedilebilir.

Kaygıları yoğun yaşayan bireylerde ise amatör çabalar yetersiz kalabilecektir. Bu bağlamda psikiyatri kliniklerinden reçete edilen kaygı azaltıcı ilaçlar önemli rol oynayabilmektedir. Ayrıca sistematik duyarsızlaştırma gibi tekniklerin bir terapist tarafından uygulanması da daha etkili olacaktır. Bu sebeplerle bireysel olarak insanlarla temasa geçmekte başarılı olunamıyorsa en kısa sürede psikolojik desteğe başvurmak gerektiği söylenebilir.

Sosyal Fobi Yenme Egzersizleri

Sosyal fobinin yenilebilmesi için bireysel olarak bazı yöntemler uygulanabilir. Aşağıda sözü edilen egzersizlerin kararlı ve tutarlı şekilde uygulanmasına devam edilmelidir. Profesyonel tedavilerin bile ortalama 1 yıl sürdüğü bilinmelidir. Bu nedenle, amatör uygulamaların daha uzun sürelerde etkili sonuç verebileceği unutulmamalıdır. Bu kapsamda yapılabilecek sosyal fobi yenme egzersizleri aşağıdaki gibi açıklanabilir:

Hedef Koymak: Sözü edilen kısa vadeli ve gerçekçi hedeflerdir. Bu sayede başarısızlık korkusu zaman içinde aşılabilir. Bu korku, aynı zamanda sosyal fobinin önemli nedenleri arasındadır. Dolayısıyla başarısızlık korkusunun aşılması, insanlar içinde utanma veya rezil olma gibi duygulara olan kaygıları da ciddi ölçüde azaltacaktır.

Nefes Egzersizleri: Kaygı bozukluklarının tümünde olduğu gibi sosyal anksiyete için de nefes egzersizleri etkili çözümler sunabilir. Aynı zamanda bireyin gösterebileceği fiziksel belirtileri de bu yolla azaltabilirsiniz. Doğru bir nefes egzersizi için aşağıdaki adımlar izlenmelidir.

1. Ağzı kapatarak burundan derin bir nefes alın.
2. Nefesi 1-2 saniye süreyle tutun.
3. Burnu kullanmadan nefesi ağızdan yavaşça verin.
4. Bu silsileyi arka arkaya 8-10 kez tekrarlayın.
5. Aynı tekrarları gün içinde 5-7 kez yapabilirsiniz.

Sistematik Duyarsızlaştırma: Yukarıda da sözü edildiği gibi sistematik duyarsızlaştırma, sosyal anksiyetenin tedavisinde çok önemlidir. Bireyin, insanlar ve kalabalıklarla teması, aşamalar halinde sağlanır. Örneğin ilk olarak 2 kişilik bir arkadaş grubunda bir sohbette aktif rol alınması denenebilir. Başarılı sonuç alınırsa kişi sayısı giderek artırılır. Uzun uğraşlar sonucu, kalabalıklar içerisinde çekinmeden ve kaygılanmadan bir konuşma gerçekleştirilebilir.

Dış Görünüşe Önem Vermek: Sosyal fobiyle ilgisiz gibi görünebilir. Oysa fiziksel olarak güzel görünen kişilerin, özgüvenleri de bununla birlikte artacaktır. Kendine güvenen bireylerin ise insanlarla iletişime geçebilmesi çok daha olasıdır. Bu sebeple dış görünüşe önem vermek, güzel olduğunu bilmek oldukça önemlidir. Bu başlıkta düzenli spor, egzersiz ve diyetlerden de bahsedilebilir. Bireyin kendini daha iyi hissetmesini sağlayacak her türlü etkinlik, sosyal anksiyete üzerinde etkili olabilecektir.

S.S.S.

Sosyal anksiyeteyle ilgili olarak merak edilenleri aşağıda cevaplandırdık.