Bipolar Bozukluk Belirtileri ve Tedavisi

Aslında bir depresyon türevi olan bipolar bozukluk, zaman içerisinde ayrı bir tanı grubu olarak psikolojide yer edinmiştir. Bunu anlatmak için öncelikle depresyonun türlerinden kısaca söz etmek gerekir. Sanal dünyada çok sayıda depresyon türünden söz edilse de psikolog dünyasında olarak iki tür depresyon vardır: majör depresyon ve iki uçlu duygu durum bozukluğu.

Toplum genelinde depresyon olarak bilinen psikolojik bozukluk aslında majör depresyondur. Yoğun üzüntü ve keder şeklinde görülür. İki uçlu duygu durum bozukluğunda ise majör depresyon belirtilerine ek olarak mani adı verilen dönemler vardır. Bu dönemlerde kişi, enerji patlamaları yaşar ve olduğundan katbekat mutlu görünür.

Önceleri bu isimle anılan ve depresyonun bir alt tanı grubu olmakla birlikte son yıllarda bipolar bozukluk adı altında yeni bir tanı grubu oluşturuldu. İçerdiği manik dönemler nedeniyle depresyondan ayrılması gerektiği psikoloji camiasında kabul görmüştür.

Bipolar Bozukluk Nedir?

Anlaşılabilir bir tanım yapılması bipolar bozukluğun tanınması açısından yararlı olabilir. Bipolar bozukluk; üzüntü hallerinin yaşandığı depresif dönemler ile enerjik hallerin yaşandığı manik dönemlerle birlikte görülen bir ruhsal bozukluktur. Bu tanım, hastalığın ne olduğunu anlatmak için önemli bir role sahiptir.

Buradan anlaşılacağı gibi bipolar bozukluğun  duygu-durumsal bir bozukluk olduğu söylenebilir. Diğer ruhsal psikolojik bozukluklar ile paralel şekilde terapi desteğiyle önemli sonuçlar elde edilebilir. Halk arasında “dengesiz ruh haline” sahip olarak tanımlanan kişiler, psikolojik olarak tanı almaları halinde bunun ismi bipolar bozukluğa dönüşür.

Kelime kökenine bakıldığında bipolar ifadesi iki kutuplu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla bipolar bozukluk tanısı olanların iki zıt kutupta yer alan duyguların dönemler halinde yaşaması söz konusudur. Bu dönemler gün içinde değişebildiği gibi haftalık, aylık veya rastgele olarak da değişebilmektedir. Kişinin ruh haline, bilinçsiz olarak, karar vermesini etkileyen çok sayıda değişken bulunur.

Bipolar Bozukluk Belirtileri

Büyük çoğunlukla stresli yaşam olayı veya travma deneyimler sonucunda ortaya çıkar. Bipolar bozukluğun tanılanabilmesi için belirti grupları incelenir. Psikolog tarafından değerlendirilen belirtiler ışığında bipolar bozukluğun olup olmadığı veya ne boyutta olduğu anlaşılabilir. Burada özellikle bipolar bozukluğun belirtilerini iki ayrı grupta incelemek gerekir. Manik ve majör dönemlerde farklı belirtiler görünmesi tahmin edilebilir bir durumdur. Manik dönemde Bipolar bozukluk belirtileri:

• Özgüven yükselişleri
• Normalin üzerine neşeli olma
• Aşırı hareketlilik, yerinde duramama (hiperaktivite)
• Sabırsız duygulara sahip olma
• Dikkat toplama güçlülük
• Az uyku ile çok enerjiye sahip olabilme
• Sosyal etkinlere yönelim
• Madde kullanımı
• Halüsinasyon (hayal görme)
• Cinsel isteğin artması

olarak sıralanırken depresif dönemdeki bipolar bozukluk belirtileri:

• Uyku düzeninde bozulmalar (az veya aşırı uyuma)
• İştah bozulmaları (iştahsızlık veya aşırı yeme)
• Genel üzgünlük hali
• Hiçbir şeyden keyif alamama
• Enerji kaybı
• İsteksizlik
• Dikkat toplama güçlükleri
• İçe kapanıklık
• Özgüven düşüşleri
• Madde kullanımı
• İntihar düşünceleri/eğilimleri
• Cinsel isteğin azalması

şeklinde listelenir. Bu belirtileri yaşayan herkesin bipolar bozukluk olduğu algısı ise yanlış değildir. Her insan hayatının belirli dönemlerinde benzer durumlar yaşayabilir. Bunların bir psikolojik bozukluk olarak adlandırılması için bazı kriterler vardır. Hayatı önemli ölçüde etkilemesi, belirli sıklıklarda görülmesi ve belirtilere neden bir stresli yaşam olayı tanı için aranan en önemli kriterlerdir.

Bipolar Bozukluk Zararları

Direkt olarak bipolar bozukluğun zararlarından bahsetmek oldukça güçtür. Bipolar bozukluk, zaten bir takım şeylerin zararı olarak gelişen bir durumdur. Buna ek olarak elbette insan yaşamına önemli zararlar verdiği söylenebilir. Bunlar arasında:

• Sosyal hayatı olumsuz etkilemesi
• Hayatın gereklerini aksatması (okul, iş vb.)
• Kişilik bozuklukları gibi psikolojik hastalıklara yol açması
• Dönemlerin dengesiz olması nedeniyle tedavisinin zorlaşması

gibi bazı genel başlıklar sıralanabilir. Bunların ötesinde psikolojik olarak insanı aşağı çekmesinden dolayı vakit kaybetmeden tedavi yoluna gidilmesi gereken bir sorun olduğu vurgulanmalıdır.

 Bipolar Bozukluk Tedavisi

Hem psikolog hem de psikiyatrlar tarafından bipolar bozukluk tedavisi uygulanabilmektedir. Hatta çoğu vakada iki uzmanın paralel çalıştığı da söylenebilir. Psikologlar görüşme teknikleri ve terapilere başvururken, psikiyatrlar ise beyindeki kimyasal dengeyi sağlamak için ilaç tedavisi uygulayabilirler.

Her ne kadar psikolojik bir bozukluk olsa da bipolar bozukluğun, beyin kimyasında bazı değişikliklerden ileri geldiğine ilişkin önemli bulgular vardır. Algı, bellek, mutluluk gibi önemli görevlerde kullanılan serotonin adlı hormonun dengesizliği, bipolar bozukluk ile doğrudan ilişkilidir. Bu sebeple de bu hormonun kontrol altına alınması tedavi sürecine önemli bir katkı sağlar. Öte yandan psikologların başvurduğu teknikler ise:

• BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi)
• EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Terapisi)
• Kabul ve Kararlılık Terapisi
• Hipnoterapi
• Psikodinamik Terapi

olarak listelenir. Bu yaklaşımlardan hangisinin kullanılacağı ise psikologun yaptığı görüşme ve değerlendirme analizleri neticesinde şekillenir.

S.S.S.

Ruhsal ve duygusal bir hastalık olarak bipolar bozukluk ile ilgili sık sorulan sorular ve cevaplarını verelim.

Kaynakça: 1, 2